তথ্য জনাৰ অধিকাৰ
চৰকাৰৰ কাম কৰাৰ ধৰণ সলনি কৰাৰ ক্ষমতা থকা এক আইন হিচাপে প্ৰশংসিত, তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইন হৈছে অধিক স্বচ্ছ আৰু অধিক দায়বদ্ধ চৰকাৰৰ বাবে আশাৰ প্ৰতীক। যদি ইয়াক সঠিক উপায়েৰে ব্যৱহাৰ কৰা হয় তেন্তে আইনখনে জ্ঞানৰ ক্ষমতাক নাগৰিকসকলৰ হাতত ৰাখিব পাৰে। ইয়াৰ প্ৰকৃত অৰ্থ কি, আপুনি কেনেদৰে আৰ টি আই আবেদন দাখিল কৰিব পাৰে – ইয়াত আপুনি জানিবলগীয়া সকলোবোৰ কথা উল্লেখ আছে:
তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইনখন কি?
"নাগৰিকসকলৰ বাবে তথ্যৰ অধিকাৰৰ ব্যৱহাৰিক ব্যৱস্থা নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ বাবে" তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইন, ২০১৫ হৈছে ভাৰতৰ সংসদৰ এক আইন । সহজ ভাষাত ক'বলৈ গ'লে, দেশৰ নাগৰিকসকলে যিকোনো ৰাজহুৱা কৰ্তৃপক্ষৰ পৰা ইয়াৰ কাম, কাৰ্য আদিৰ বিষয়ে তথ্য অনুৰোধ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।
তথ্য জনাৰ অধিকাৰ কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ?
তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইনখনক সাধাৰণ মানুহৰ হাতত থকা আইনৰ অন্যতম শক্তিশালী অংশ বুলি গণ্য কৰা হয়। ই নাগৰিকসকলক ৰাজহুৱা কৰ্তৃপক্ষ আৰু তেওঁলোকৰ কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত প্ৰশ্ন কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত কেৱল স্বচ্ছতা বৃদ্ধি নহয়, লগতে দায়বদ্ধতাও দাবী কৰে। দুৰ্নীতিৰ বিৰুদ্ধে যুঁজত এই আইনখনক এক যুগান্তকাৰী আইন হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
আইনখনৰ অধীনত কোন সকলক সামৰি লোৱা হৈছে?
চৰকাৰৰ ভিতৰত স্বচ্ছতা আৰু দায়বদ্ধতা বৃদ্ধি কৰাৰ মনোভাৱেৰে তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইনে বিভিন্ন বিভাগক সামৰি লয়। যদিও কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত বা পুঁজি যোগান ধৰা প্ৰায় সকলো বিভাগ আৰু সংস্থা (আনকি ৰাজ্যিক পৰ্যায়তো) আইনখনৰ অধীনত অন্তৰ্ভুক্ত, ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা পুঁজি যোগান ধৰা বিভাগবোৰ কেৱল ৰাজ্যিক আৰ টি আই থকা ৰাজ্যবোৰতহে উপলব্ধ।
অৱশ্যে, প্ৰতিৰক্ষা আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিভাগবোৰ আৰ টি আই-ৰ অধীনত নপৰে। ইয়াৰ ভিতৰত আছে ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা ৰক্ষী, চোৰাংচোৱা ব্যুৰো, আৰু সীমান্ত সুৰক্ষা বাহিনী আদিৰ দৰে সংস্থা। জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাজ্যকো তথ্য জনাৰ অধিকাৰ আইনৰ পৰা ৰেহাই দিয়া হৈছে।
তথ্য জনাৰ অধিকাৰৰ আবেদন কত দাখিল কৰিম?
দুটা উপায়ৰ আৰ টি আই আবেদন দাখিল কৰিব পাৰি:
১. পোষ্টৰ জৰিয়তে: স্পীড পোষ্ট বা পঞ্জীয়নৰ জৰিয়তে আপোনাৰ আবেদন সংশ্লিষ্ট বিভাগলৈ প্ৰেৰণ
২. ব্যক্তিগতভাৱে: সংশ্লিষ্ট বিভাগৰ জন তথ্য বিষয়াৰ ওচৰলৈ যাওঁক আৰু তেওঁ আপোনাক আগলৈ নিৰ্দেশনা দিব।
মই কেনেকৈ আৰ টি আই-ৰ আবেদন দাখিল কৰিম?
আৰ টি আই-ৰ বাবে দাখিল কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াটো যথেষ্ট সৰল।
১. আপোনাৰ প্ৰশ্ন কোনটো বিভাগৰ সৈতে জড়িত আৰু তাত জন তথ্য বিষয়া কোন নিৰ্ধাৰণ কৰক।
২. আপোনাৰ প্ৰশ্নবোৰ স্পষ্টভাৱে বিৱৰণ দি সৰল, টু-দ্য-পইণ্ট আবেদন প্ৰপত্ৰ এখন লিখক।
৩. ১০ টকা মাচুল পৰিশোধ কৰক। পৰিশোধটো ডিমাণ্ড ড্ৰাফ্ট বা ভাৰতীয় ডাক আদেশৰ জৰিয়তে কৰিব পাৰি বা আনকি কোষাগাৰত দাখিল কৰিব পাৰি। পৰিশোধৰ প্ৰমাণ (যেনে চালান আৰু ৰচিদ) আবেদনৰ সৈতে সংলগ্ন কৰিব লাগিব।
৪. আৱেদনখনক ডাকযোগে বা ব্যক্তিগতভাৱে দাখিল কৰক।
মই কেতিয়া মোৰ আৰ টি আই অনুৰোধৰ সঁহাৰি আশা কৰিব পাৰো?
আইন অনুসৰি, ৩০ দিনৰ ভিতৰত আৰ টি আই-ৰ উত্তৰ দিব লাগিব। দৰাচলতে, জীৱন আৰু মৃত্যুৰ ক্ষেত্ৰত, ৪৮ ঘণ্টাৰ ভিতৰত আৰ টি আই-ৰ সঁহাৰি দিব লাগিব।